Told by: Ta’ Ge
Yôq gaaq gni’ ah koon cmkwm baar gôn. Hndôk si hnje’ oor koon cmkwn dé yoh gwt cntwr ( meh ñaam hèèl, meh cit raaq phrwa ñaam hqo’ hnooq ñè’ ni’) Yoh gwt cntwr khroon uun. Root pmgi gay yoh me. Root sqi’ an koon cmkwn ni’ yoh oh ôm, juur oh ôm. Yoh oh ôm bwp koon rvaay go’ yoh oh ôm kaal na lè’; hôôc lèèv ge khwan kvwr lôh sook mah vaak da’ rndôh hrôq kh`nwq côn ôm piik. Na lav yo’ ge sah, “ Gaay mèh, véc mèh, ô’ ci oh ôm , ôm gi piik.” “Da’ baav krviiq val,” ge sah.
Na lav, “Gaay, ô’ ci oh ôm gi, ôm gi piik am le’ wak khi. Ô’ ci véc ci hèèl hré’ dé.”“ Da’ baav krviiq val,” ge lav. Na yat ko’ go’ hreq, cu’ hrñwam, na pak sè khwan pu’ ge, koon rvaay ni’ daq dar véc dé. Na yat ko’ ôm ni’ hèq, daq oh ôm ni’ véc. Root yo’ buaar yôq ma’ ni’ véc da’ gaaq, pic sna taay hèèm ni’ hak dwm dé da’ tuup hré’. Da’ hré’ ah tuup jôq, ah kndruum ni’ lè’. Da’ yéér tmbra’ ah hntu’ ha’ (baq k`eey hntu’ ha’) meh hntu’ yéér tmbra’ hmwan da’ gaaq kmhmu’ dé ni’ lè’. Taay ni’ dén sbar hmpiat (sqkhwaq) da’ jôq, hèèm ni’ juur da’ hndé’, na guuñ hmeh hiaq lkbwk da’ trdi’ hré’. Na’ k’eey aay dé juur yèèq. “Aay juur yèèq I gnaay meh hmeh da’ trdi’ hré’ maak béq rq’uuq rq’wwq!” Taay na toop hèèm sah: “ Am meh hmeh, ge meh cntwr a’ yôq gwt si hnje.’ ” Pswam, nam lqiñ rywk, yo’ ge taay dén sbar cme’ hmpiat (sqkhwaq) dén pnmèèn hntu’ ha’
gni’. Ah gôn yoh côk moot tooc hmpiat juur kndruum ksu’. Na le lav, “ w , hrôôy ldu’, kmhmu’ lga, tooc tooc lwq sqkhwaq ô’ tèèq hmeh? ( Baq daq k’eey rvaay tooc sqkhwaq) hôôc na `mook hèèm dé yoh hnkwr sqlar prlôq gaaq, nam na reh yoh ci hnkwr prlôq ni’, rvaay go’ tôôn cdwp prlôq ni’, hnkwr gaaq pho-di tiiq thap dap, hèèm ni’ krlwaq yat hni’. Hôôc rvaay go’ guut pôk mah taay ni’
Si gni’ meh mw bah môq. Hèèm ni’ gay ah ju yat da’ kuq, si gni’ ge neeq sah ju dé yoh dwm da’hré’, ge ci yoh la’ yo’ na, ge tlèq kmoq dé prnéék srme’ rooy thrwp côn hlian hriaq nèèc nèèc, ge moot kmoq dé chrwp séh krva’ gook yoh, yoh root da’ yéér tuup ge méc siaq “siat siat duañ duañ” da’ kluaq tuup gni’, méc lwq siaq maam uk sia ria da’ kndruum, “cah gemeh hmeh” ge lav. Ge dé’ kmoq dé ktpat da’ kndruum gaay yèèq da’ bah môq, pathô ge meh maam. Ge daq ga prpèèm da’prnoot ni’, cap kmoq dé `naam ko’ hni’. Rvaay ni’ sam kat blu’, kat plooq, kat ti’, kat jwaq trni’ pan yo’ lôôc lèèv. `maat gi no gaap hlian juur rqdooq. “Gooy yoh, gooy gaay, rqdooq gro’, sqpo’ grôôñ.” Tlôôq ge `mook.Slyuul gaap ti’ juur. Kmoq ge ruay, put khra’ juur khruk hqdooq ni’.
“Ey ô’ lav, gooy yoh gooy gaay, rqdooq gro’, sqpo’ grôôñ.” Pjua slyuul tô gnaay gay gaap blu’ juur, kmoq ge ruaay, put téc kkhra’ khruk. “Ey ô’ lav, gooy yoh gooy gaay, rqdooq gro’, sqpo’ grôôñ.” Pa’ lôôc ah hrôk tô, Slyuul tô ge hô’ gay gaap ok juur, kmoq ge ruay, téc khruk ksu’. Hnooq tlôôq gni’, “ Ey ô’ lav, gooy yoh gooy gaay, rqdooq gro’, sqpo’ grôôñ.” Ge gaap kmpôq ni’, hnooq ah kaaq srooy, juur. Ge qo’ ci am téc ni’, rè’ khuq rèèq, kmoq `nèèk, put téc tuar rvaay, tqkham ma’ rqdooq, hvaak kmoq ni’ hni’. Hmñèq bay méc me’ lè’ ge k`eey maañ, “Hnooq me’, hnooq me’ da’ kluaq gaaq? Bay ah me’ haan lôôc ah? Hèèm cmkwn yo’ ge yat da’ kndruum hnkwr gaaq ni’ daq yèh sah, “Ee hnooq ô’ taay.” Ge daq moot hèèm ni’ véc,. An na dé’ knhni’ na go’qo’, an na dé’ kaal na go’ qo’, ge daq moot na skèp véc. Root da’ kuq da’ gaaq , ge nat am an na lav me’ dé’. “Ba da’ lav meh ô’ em, lav meh ba hak véc em.”
Véc root da’ gaaq , plooy na da’ rqdooq gaaq ni’ lè’, na daq k’eey yôq ma’ dé paaq gaaq, hôôc phwwn sah rvaay pôk taay dé gni’ an yôq ma’ hmñèq lôôc. Reh yo’ sruat, yôq ma’ yoh yèèq, “ pa-thô!” Rvaay krgul haan twq hrôk tô. Gay yèèq rqdooq, guuñ hrna’ kmoq faak kham yat hni’. Yôq ni’ pôq dwaq hrna’ kmoq gni’ argaay da’ gaaq. Hôôc ge paav-pa’-kaat lav, “Meh me’ phaan rvaay? An meh me’ phaan rvaay gni’ ci an dé’ koon cmkwn (gôn hèèm) ni’, ci an dé’ ploh.” Tè tooq dwaq kmoq faak yoh dèèk an grop hrna’ ô’ ah gi. Meh me’ go’ sah meh dé, thap kmoq dé pnfaak, moot kmoq yoh dèèk go’ am thwwk. Gôn gnaay go’ sah meh dé, pèq kmoq dé pnfaak yoh dèèk go’ am thwwk. Lôôc pa’ kuq ni’ am ah
kmoq me’ thwwk, hnooq slah lwq ge gni’ môôy gôn. Yôq na ni’ daq yoh maañ ge:
“Meh koon
adé, gôn yoh phaan rvaay?” Ge luh knsah
gla’, luh knsah muum. Ge toop:
“Ô’ am bwan
yoh hmeh, srma’ jmmw jmmw, yat da’ gaaq, ôm go’ am bwan dé mum, ruk rèñ.”
“Ni’ ham
kmoq mé èh?” “Ci neeq ge, koon ñè’ pic ar `méc eh? Yoh sook yèèq hro kndruum
jrap thrni’ khô’.” Yôq yoh côk sook kndruum jrap ni’, bwp kmoq, ge moot plian,
tôh hlian krva’ yèèq, meh kmoq faak, pa-thô! Ah maam ctgaat , hnooq meh lwq
khuul rvaay kiñ hni’. Ge moot hna’ ni’ dèèk thwwk grop! Ge leey moot koon cmkwn
dé pndé’ an meh kmbra’. Sna daq dwaq
rvaay tooc sqkhwaq (hmpiat) ni’ meh snta’. Daq dé sri’ rvaay han k`ni’.
Written and shared by: Thomas Manokoune
Related Folk Tales/Superstitions
- (Snta’ rvaay tooc sqkhwaq) String-pulling tiger clan (In English)
- Story of Mél Mool (In English)
- Snta’ Rvaay tooc sqkhwaq (tooc hmpiat) (In Khmu)
- Mél Mool (In Khmu)