By Ta’ Ge
Mél Mool ni’ go’ meh gôn ah glé’ ah gaaq lèèv, ah koon kbaar gôn, cmbro’ lôôc. Na tèèq juyo’ pryooq. Na yoh oh ôm, na yoh juun pryooq. Glé’ na yat ko’ na da’ gaaq, ko’ ci mah, am véc `môôy bat. Glé’ na yoh k’eey na, “ Mél Mool eey, Mél Mool, koon ba yaam, tmooy ba root.” “Da’ baav, hnooq ra ti’.” Pjua gay k’eey me. “Mél Mool eey, Mél Mool, koon ba yaam, tmooy ba root.” “Da’ baav, hnooq ra jwaq.” E, ge sam k’eey na thw thi saam. “Mél Mool eey, Mél Mool, koon ba yaam, tmooy ba root.”
E, na véc lè’, `mat gi, e véc. Yat tèèq `naam ni’ jwm mw, jwm mw. Jwm smbrat nay yoh oh ôm ni’, meh swq yoh laac. Yoh oh ôm ni’, ko’ ci mah na go’ am véc. Si gni’, k’eey dqme’ na go’ am gay. Glé’ na cu’ hrñwam, gay tléq kmoq, tlé’q kmooq ni’ le’ le’ lè’. Ge hi guuñ lèèv swq na juun pryooq da’ ôm da. Nam ge tlèq kmoq dé le’ le’ lèèv, hôôc yoh k’eey Mél Mool ni’ véc, “Mél Mool eey, Mél Mool, koon ba yaam, tmooy ba root.” “Da’ baav, hnooq ra ti’.”
Ge gay k’eey me, “Mél Mool eey, Mél Mool, koon ba yaam, tmooy ba root.” “Da’ baav, hnooq ra jwaq.” “Mél Mool eey, Mél Mool, koon ba yaam, tmooy ba root.” K’eey thwa thi saam ni’, véc lè’, na véc lè’. Da’ gaaq, ge moot miit moot vèk prsoor lôôc, tè ge hlôq vèk sèk pndriik da’ kluaq khan-maak. Hôôc ge yoh prpèèm da’ yéér qoor. Nam na buh ômdiiq gaay root hni’. Ge dwaq kmoq ni’ smbat ôm diiq na ni’ cét jan; téc hrôk jan hnooq môôy jan. Ge smbat, ge lôt téc pa’ cme’ hntar. Na snthréh ômdiiq dé pic hni’. Hôôc na dar véc da’ gaaq. Véc sook vèk sook miit da’ gaaq hme’ go’ pe’. Sook yèèq da’ khan-maak pndriik, hnooq guuñ vèk miit sèk pndriik yat hni’. Na rvaac moot vèk miit sèk pndriik ni’ yoh sèk prjèl hmbraq glé’ dé. Hôôc na go’ tér ga bak hmbraq dé ni’ dar sè’ du’. Yoh root kuq gi go’ pwat ôm bu’ dé séh da’ tôq uun koon dé be’. Nam glé’ pa’ koon gaay root, go’ moot hmbraq dé bak dar sè’ yoh hrac, “Sôôr hmbraq sôôr, sôôr cdèq cdèq, sèq cdôôr cdôôr.” T`nok, t`nok hmbraq ni’ am sèq, ñoon ge téc prjèl krvèh ni’, ôh.
Gaay root kuq gni’, ge maañ, “Bo go’ guuñ Mél Mool root da’ gi adé?” “Root, wak buuc am da’ jah,mah mah am la’ khaat. Na go’ tooq ôm bu’ uun koon dé be’ khi.” Moot ôm bu’ ni’ keh an koon dé be’. Sru, yèèq meh maam. Ge gay bak hmbraq dé yoh to hmmé’. “Sôôr hmbraq sôôr, sôôr cdèq cdèq, sèq cdôôr cdôôr.” T`nok, t`nok hmbraq ni’ am sèq. Yoh root sluq Vaq Khooq, Vaq Reey hni’ ôh. Root sluq Vaq Khooq, Vaq Reey hni’, na go’ guut dé da’ kluaq ôm hni’ ksu’. Ge go’ oor koon dé yat da’ nook hni’. Ge guut am bwan né da’ kluaq ôm Khrooq ni’. Nam ge yat da’ nook hni’, ge `mook koon dé sah “Ô’ (yôq) ci ga tuut s’ooq hnaay, ci ôôr tèèq siim Tlôttôt, an sba yat khi k’eey lav yo’ ma’, “Ma’, e ma’,Tlôttôt, Tlooqtooq pnqo’ a’ hèèm.”
Ma’ trnèèm , go’ hlian moot koon gôn hèèm ni’ pnbu’. Yôq ni’ go’ tér juur grwp na, bwan. Bwan lèèv oor yo’ gaay da’ gaaq. An na bo’ koon ni’ na go’ am bo’, khat an glé’ dé bo’. Am bè na, ge hak bwan dé bo’. An na yoh kaal, na go’ am yoh, na an ge yoh, thiaq yo’ hreq ge am bè na, ge bwan dé yoh kaal. Nam ge vér tklôk yoh, na go’ tôôn `nèèk da’ ôm hô’, laac yoh. Glé ni’ am bay neeq dqme’ ci tèèq an kmbra’ hlian me. Yoh tèèq siim Tlôttôt, na go’ am bay hlian. `Mat gi ge bay neeq nèèv me’ ci tèèq. Ge dwaq kndo’ ploom tèèq pnwr séh koon gôn taay dé’. Hôôc dwaq rveec qèc pnvan koon gôn hèèm dé’. Nam ge brap pnvan koon dé pa’ baar hôôc lèèv, ge go’ tôôn séh ôm ni’ sook kmbra’ dé gni’. Ge am meh pryooq, am hian yo’ pryooq, am chaay klyooq, hnlwp ôm haan dé hni’.
Koon gôn taay ni’ go’ keet klaaq Kléél, twwr khwan da’ lvaaq jôq èèq jôq, broom ôôr lav sah:“Kléél lék lék, kléél looq. Yôq a’ haan da’ kmpôq sluq keet `ya hmbra’, ma’ a’ haan hnta’ sluq keet ka’ twq-ra.” Ge meh hèèm ni’ keet gôn la’ la’, lééq. Lééq, pe’ gaaq , pe’ `moon sih `moon qiim, ñaaq yoh lè’. Môôy mw, ge yoh bwp cmkwn yoh oh ôm môôy gôn, sqmeh na meh ma’ Liq. Ge hèèt lav, “Sntiik ôm diiq kmpaat ur srô’, ckô’ nam la’ ci mah h’iaar ma’ Liq.” Ma’ Liq ni’ dé’ do’ ômdiiq na thap kdah ge. Ge go’ keet sar, ôôr, “Kuuk, kuuk, kuuk.” Trdoh lwaq Mél ool go’ lôôc `naam `nê’.
Written and shared by: Thomas Manokoune
Related Folk Tales/Superstitions
- (Snta’ rvaay tooc sqkhwaq) String-pulling tiger clan (In English)
- Story of Mél Mool (In English)
- Snta’ Rvaay tooc sqkhwaq (tooc hmpiat) (In Khmu)
- Mél Mool (In Khmu)